Εν Αρχή...
Με το Β.Δ. της 9ης (21) Νοεμβρίου 1834, ΦΕΚ 16/1835, «Περί του σχηματισμού των δήμων του νομού Αρκαδίας, σχηματίστηκε και ο Δήμος Ζάτουνας...», που αποτελείτο από τα χωριά Ζάτουνα, Μάρκου, Βλόγγος, Αράχωβα, Τρεστενά και Στρούζες.
Επισήμως...
Δήμος Βουφαγίων εμφανίστηκε επισήμως για πρώτη φορά στο παράρτημα του υπ’αριθμ. 2 ΦΕΚ/1837 «Γενικός Πίναξ των δήμων του Κράτους», σαν Δήμος της Επαρχίας Γόρτυνος, που άνηκε στη διοίκηση Γόρτυνος. Κατατάχθηκε λόγω πληθυσμού στη Γ΄τάξη, με πληθυσμό 1874 κατοίκους, έχοντας έδρα τη Ζάτουνα που είχε τον περισσότερο πληθυσμό. Ο δε δημότης του δήμου αυτού ονομάστηκε Βουφαγιεύς.
Το όνομα του Δήμου προήλθε από την ομώνυμη αρχαία πόλη, που όφειλε το όνομά της στον ήρωα της Αρκαδίας Βουφάγο, γιό του Ιαπέτου και της Θόρνακος ή από τον ομώνυμο ποταμό. Στη Ζάτουνα υπάρχει και το Βουφάγιο όρος, γνωστό σήμερα σαν Εχτίχοβα.
Νωρίτερα όμως και ανεπισήμως σχεδιαζόταν ο σχηματισμός του και καταρτίστηκε μαλιστα και το ανάλογο σχέδιο διατάγματος από τη Γραμματεία του Υπουργείου Εσωτερικών (ΓΑΚ,Οθ. αρχ. ΥπΤα χωριά που θα αποτελούσαν το Δήμο Βουφαγίων ήσαν: Βλαχόρραφτη, Εγκλένοβα, Ζούλα, Σαρακίνι, Τρύπαις, Ζέρζοβα, Μπαρδάκι, Πέτα, Στρούζες, Κοκορά, Κακουρέικα, Ατσίχολος και Τρεστενά. Αντί τελικά του δήμου που σχεδιάζοταν τα χωριά μοιράστηκαν στους δήμους Ζατούνης και Μαραθαίας.
Ο πληθυσμός που είχαν τα χωριά το 1836, που αποτέλεσαν τελικά το δήμο Βουφαγίων ήταν: Ζάτουνα (842); Μάρκου (104), Βλόγγος (197), Αράχοβα (71), Τρεστενά (183), Στρούζες (149).
Το 1837 δήμαρχος στο δήμο Βουφαγίων ήταν ο Ν.Θεοδώρου και εισπράκτορας ο Α.Θανόπουλος.
Την ίδια χρονιά στο δήμο Θεισόας (Δημητσάνα, Ράδου, Παλαιοχώρι) δήμαρχος ηταν ο Β.Καραβολης και εισπράκτορας ο Δ.Ευθυμίου, ενώ στο δήμο Καλλίστης με έδρα τσ Ζυγοβίστι, δήμαρχος ήταν ο Σ.Οικονόμου και εισπράκτορας ο Γ.Κότσικας.
Η Πρώτη Προσάρτηση...
Στις 27 Νοεμβρίου (9 Δεκεμβρίου) 1840 με το Β.Δ. ΦΕΚ 5/1841 ο Δήμος Βουφαγίων προσαρτάται στο Δήμο Θεισόας (Δημητσάνας).
Το 1899 στο Δήμο Δημητσάνας εξελέγη Δήμαρχος ο Ζατουνίτης Ιωάννης Α. Κινινής. Πρώτο έργο του Ζατουνίτη αυτού ήταν να αποστείλει έγγραφο στο Υπ. Εσωτερικών στις 20/11/1899, με το οποίο ζητούσε το διαχωρισμό του υφιστάμενου δήμου σε δύο.
- Στο Δήμο Δημητσάνας που τον αποτελούσαν τα χωριά: Δημητσάνα(2400), Ζυγοβίστι(625), Ράδου(206) και Παλαιοχώρι(153). Έδρα του δήμου θα ήταν η Δημητσάνα.
- Στο Δήμο Βουφαγίων που τον αποτελούσαν τα χωριά: Ζάτουνα(1010), Μάρκου(185), Βλόγγος(232), Ζέρζοβα(323), Στρούζα(144), Τρεστενά(337) και Αράχωβα(208). Έδρα του δήμου θα ήταν η Ζάτουνα.
Το έγγραφο εκείνο το υπέγραψαν οι: Δ.Α.Θανόπουλος, Ιω.Α.Κινινής, Νικ.Δ.Κινινής, Γ.Αθ.Οικονομόπουλος, Παύλος Παπαπαύλου, Λ.Κολοκοτρώνης, Μήτρος Μητρόπουλος, Δ. Στεργιόπουλος, Γ.Φ.Χούλιας, Δημ. Κουραβέλος.
Αργότερα προσαρτήθηκαν στο Δήμο Βουφαγίων και τα χωριά Κισσός (Αράχωβα), Μελισσόπετρα και Ριζοσπηλιά.
Με τα Β.Δ. της 24ης Νοεμβρίου 1907 ( ΦΕΚ 243/σελ. 990) καθορίστηκε το έμβλημα που θα έφερε η σφραγίδα του Δήμου Βουφαγίων, η οποία ήταν στρογγυλή και έφερε στο εσωτερικό της το στέμμα και «...εκατέρωθεν τούτου πίναν και ποιμενικήν ράβδον, παρά πόδας άροτρον μετά κλάδων δένδρων και κύκλωθεν τας λέξεις «Δήμος Βουφαγίων...».
Ο πληθυσμός του Δήμου μας τότε ήταν 2104 κάτοικοι, όλοι τους μόνιμοι. Δήμαρχος τότε ήταν ο Δημ. Κινινής.
Η Κοινότητα...
Απο τις 14 Φεβρουαρίου 1912 ο δήμος καταργείται και η Ζάτουνα γίνεται Κοινότητα... Μια νέα εποχή αρχίζει τότε για το χωριό μας και για τα υπόλοιπα χωριά, καθώς και για την Πατρίδα μας. Πολλά και δύσκολα χρονια ακολούθησαν και πολλοί Προεδροι - ικανοί ή και λιγότερο ικανοί - βρέθηκαν να έχουν στη διάθεσή τους την σφραγίδα της Κοινοτητάς μας, είτε με την ψήφο των κατοίκων είτε ελέω...
Από το 1912 μέχρι το 1954 διεξήχθησαν μόνο πέντε (5) φορές επίσημα εκλογές, μέσα από τις οποίες οι συμπατριώτες μας εκφράστηκαν ελεύθερα, για να μπορέσουν να εκλέξουν αυτους που πίστευαν ότι θα είναι οι πιο ικανοί για να γίνουν Προεδροι των Κοινοτήτων τους.
Για τις 18/8/1912 είχαν προyραμματιστεί να γίνουν δημοτικές εκλογες αλλά λόγω του Βαλκανικού Πολέμου έγιναν τελικά στις 24/12/1914. Οι επόμενες εκλσγές έγιναν στις 25/10/1925 αφού το 1918 και το 1924 ανεβλήθησαν λόγω του Μικρασιατικού Πολέμου.
Ολα αυτά τα χρονια οι Κοινοτάρχες διορίζονταν από τους Νομάρχες. Επόμενες εκλογές ήταν στις 16/7/1929, και έμειναν στην ιστορία γιατί για πρώτη φορά εψήφισαν μόνο οι εγγράμματες γυναίκες. Εκλογές έγιναν επίσης στις 11/2/1934, αλλά μέχρι το 1949 υπήρξαν παλι διορισμένοι Πρόεδροι, λόγω της κατοχής και του εμφυλίου πολέμου. Επόμενες χρονιές που είχαμε εκλογές ήσαν στις 15/4/1951 και στις 21/11/1954. Από το 1954 μέχρι σήμερα είχαμε κανονικά εκλογές, εκτός από την περίοδο της επταετίας (1967-1974), όπου πάλι είχαμε διορισμένους αναγκαστικά Προέδρους για να καλύψουν τα κενά των Κοινοτήτων μας.
Ο Καποδίστριας...
Η τελευταία εκλογική αναμέτρηση έγινε στις 11/10/1998, όχι για να εκλέξουμε τους Προέδρους των Κοινοτιίτων μας, αλλά για τον δήμαρχο Δημητσάνας, λόγω του ότι και πάλι η Κοινότητά μας καταργείται με το «Νομοσχέδιο Καποδίστριας» και υπάγεται μαζί με τις άλλες κοινότητες στον διευρυμένο πλέον δήμο Δημητσάνας.
Υποψήφιος δήμαρχος από την Ζάτουνα, για τον Νέο Δήμο Δημητσάνας, όπως και από τα άλλα χωριά του τέως δήμου Βουφαγίων, δεν υπήρξε. Υπήρξαν μόνο υποψήφιοι σύμβουλοι καί για τους τρεις συνδυασμούς που διεκδίκησαν το δήμο, και από την κοινότητά μας εκλέχτηκαν τρεις. Οι δύο στην συμπολίτευση και ο ένας στπν αντιπολίτευση.
Πηγή: εφημερίδα ΖΑΤΟΥΝΑ
Ορισμένα γεγονότα που συνέβησαν στον τόπο μας και έχουν μείνει στην ιστορία του χωριού μας είναι οι μεταναστεύσεις και ο φονικός γάμος της Ζάτουνας.
